پرونده ثبت مهارت سنتی تهیه برگه زردآلو و قیسی و بلبلی در فهرست میراث ناملموس تهیه شده است - تور استانبول

هانی رستگاران، مسئول ثبت آثار و حرایم میراث ملی استان سمنان گفت: به دلیل فراوانی این میوه در فصل تابستان، باغداران منطقه بسطام میوه زردآلو را به شکل برگه خشک شده تهیه می کنند تا در فصل سرد سال از آن استفاده کنند. از این رو، باغداران این منطقه به دلیل باغ های وسیع و فراوان زردآلو همه ساله علاوه بر فروش و تازه خوری میوه زردآلو، به تهیه حجم بسیار زیادی از برگه زردآلو مبادرت می کنند. بطور میانه حدود 65 درصد تولید محصول زردآلو به صورت تازه خوری در بازار استان سمنان و استانهای گلستان، مازندران، تهران، اصفهان و غیره مصرف می شود و حدود 35 درصد آن به صورت فرآوری به صورت برگه، قیسی، بلبلی، مربا، کمپوت و لواشک در کارگاه های بزرگ و کوچک خانگی تهیه می شود.

یعنی بطور میانه از هر پنج کیلوگرم زردآلو یک کیلوگرم برگه تولید می شود. همچنین، بخشی از تولیدات برگه و قیسی به خارج از کشور صادر شود.

او درباره ثبت این مهارت سنتی در فهرست میراث ناملموس کشور اظهار کرد: مهاجرت روستاییان به شهر و رشد زندگی و فرهنگ شهرنشینی آسیب هایی به مهارت سنتی تهیه برگه زردآلو، قیسی و بلبلی وارد کرده است. نسل جوان معمولا از پرداختن به مهارتهای سنتی برای تهیه این نوع از محصولات باغی امتناع کرده و حاضر به تحمل سختی آن نیستند. بنابراین بر اثر رواج زندگی و فرهنگ شهرنشینی و تغییر شیوه های سنتی گذران زندگی به سبک تازه، نسل تازه کمتر به تهیه برگه زردآلو مبادرت می کنند. از این رو شناسایی، تهیه پرونده ثبتی، مستندنگاری، ترویج، آموزش، ایجاد انگیزه در بین نسل تازه و وجود باغ های زردآلو موجب حفظ و ماندگاری این محصول سنتی می شود، در این راستا پرونده ثبتی آن هم آماده شده که بزودی در فرآیند ثبت قرار میگیرد.

رستگاران در ادامه درباره روش تهیه قیسی بیان نمود: از برگه های دودی شده زردآلو، قیسی تهیه می شود. به این روش که پس از 12 ساعت که برگه ها در معرض دود گوگرد قرار گرفتند و در اصطلاح دودی شدند، طبق های برگه را از درون فضای کوره خارج کرده و مغز زردآلو یا گردو را در میان برگه نهاده و دو طرف آن را روی هم می گذارند. برای لذیذتر شدن قیسی ها دو عدد مغز زردآلو درون آن می گذارند. سپس به مدت سه روز قیسی ها را در مقابل نور آفتاب خشکانده و پس از این مرحله قیسی ها را شسته و دوباره روی طبق چیده و به مدت پنج تا شش ساعت دوباره درون کوره و در معرض دود گوگرد قرار می دهند. پس از گذشت این مدت، طبق ها را از فضای کوره خارج کرده و به مدت یک روز در مقابل نور آفتاب می خشکانند.

مسؤول ثبت آثار و حرایم میراث ملی استان سمنان همچنین درباره روش تهیه بلبلی اظهار کرد: میوه سالم، شفاف و خوش آب و رنگ زردآلو پس از چیده شدن درون طبق های چوبی، در کنار هم چیده شده و برای مرحله دود دادن گوگرد درون کوره قرار می گیرند. پس از 12 تا 13 ساعت دود دادن، طبق های حاوی بلبلی از درون کوره خارج شده و در معرض تابش نور خورشید قرار می گیرند. آلوچه، آلبالو و زردآلوی نارس که در اصطلاح به آن زنگلاچو می گویند نیز به همین روش دود داده و در معرض نور آفتاب می خشکانند.

رستگاران در خاتمه گفت: بنا به گفته باغداران مسن منطقه بسطام، تهیه این محصولات قدمتی بالغ بر چند قرن دارد. امروز هم بیشتر زنان و مردان میانسال به تهیه این محصول مبادرت می کنند.