بیماری های پاندمی قرن گذشته چقدر خسارت به بار آوردند؟ - تور استانبول

بعضی معتقدند اساسا جو روانی ویروس کرونا خطرناکتر از وضع فعلی است و ممکن است این جو حتی تا یکسال بعد از سرانجام همه گیری این بیماری وجود داشته باشد. به عنوان مثال گردشگران کمتری به کشور های دیگر سفر نمایند یا افراد کمتری در رستوران ها غذا بخورند. به همین دلیل این گروه از محققان مالی معتقدند آثار مالی کرونا طولانی مدت خواهد بود.

بیماری های عالم گیر در صد سال گذشته خسارات زیادی به اقتصاد دنیا وارد نموده است. این بیماری ها معمولا بین یک تا نزدیک به سه سال زندگی مردمان کره زمین را تحت تأثیر خود قرار داده اند. در این میان مرگبارترین بیماری عالم گیر دنیا را آنفلوآنزای اسپانیایی می دانند که در سال های جنگ دنیای اول شیوع پیدا کرد و بنا بر آمار رسمی کشور ها حدود 500 میلیون نفر از مردم دنیا را درگیر کرد. این رقم در آن موقع حدود 27 درصد از جمعیت دنیا را تشکیل می داد. خسارات مالی شیوع این بیماری به حدی سنگین بود که در بعضی کشور ها قحطی و گرسنگی بروز کرد.

با این حال محققان آن موقع نتوانستند خسارت مالی آنفلوآنزای اسپانیایی را به طور دقیق تخمین بزنند، زیرا تداخل جنگ دنیای و شیوع این بیماری برآورد دقیق را مشکل نموده بود.

آنفلوآنزای خوکی، اما از نظر زمانی، نزدیکترین بیماری همه گیر به کرونا است. در سال 2009 این بیماری 70 کشور دنیا و ازجمله ایران را درگیر کرد و صندوق دنیای پول پیش بینی نموده بود که این بیماری بین 5 تا 8,3 درصد از فراوری ناخالص دنیا را تحت تأثیر قرار دهد، اما آنفلوآنزای خوکی هم با بحران مالی سال 2008 گره خورد و برآورد دقیقی از میان خسارت این بیماری به دست نیامد.

شبیه ترین بیماری به کووید 19، بیماری همه گیر سارس است که البته فقط 20 کشور دنیا را درگیر کرد و به سرعت کنترل شد. گرچه سازمان بهداشت دنیای اعلام نمود که کرونا نسبت به سارس و مرس کمتر کشنده است، اما سرعت انتقال آن نسبت به سایر بیماری های همه گیر دنیا به شدت بالا توصیف شده است و حالا بیشتر از 180 کشور دنیا را درگیر خود نموده است. صندوق دنیای پول اعلام نموده است که این بیماری سنگین ترین خسارت را در 90 سال اخیر به اقتصاد ایران وارد می نماید. بعضی کارشناسان دنیای ابعاد خسارت این بیماری را حتی به مراتب عظیمتر از بحران دهه 1930 و 1970 می دانند، اما چرا کرونا تبدیل به ترسناک ترین بیماری برای اقتصاد دنیا شده است؟

خسارات مالی ایدز کمتر از کرونا

برای آنالیز خسارت های ناشی از اپیدمی ها باید وجوه مختلفی را در نظر گرفت. درحالی که در بعضی از اپیدمی ها هزینه های درمانی و بیمارستانی مهم ترین بخش خسارت های مالی را تشکیل می دهند، در بعضی بیماری ها مانند انواع کرونا ویروس ها خسارات ناشی از رکود دنیای اقتصاد از هزینه های بیمارستانی اهمیت بیشتری دارد. زیرا این نوع ویروس ها می توانند در مراودات تجاری تمام کشور ها تأثیر مستقیم ایجاد نمایند.

یکی از عظیمترین پروژه هایی که در آن پژوهشگران کوشش کردند که خسارات ناشی از بیماری را محاسبه نمایند پروژه برنامه مبارزه با ایدز سازمان ملل متحد بود. براساس نتایج حاصل از این پروژه به طور متوسط هزینه درمان هر فرد مبتلا به بیماری HIV سالیانه نزدیک به 200 دلار بود. همچنین مجموع هزینه های این بیماری چیزی در حدود 0,3 تا 4.3 درصد از فراوری ناخالص داخلی کشور های آفریقایی را تشکیل می داد. همان طور که تعیین است، گرچه هزینه های درمان ویروس HIV برای کشور ها سنگین است، اما این ویروس قابل مهارتر است و در فرآیند های مالی دیگر کشور ها اختلال ایجاد نمی نماید و به همین دلیل بیماری های واگیرداری مثل ایدز تأثیر مالی سنگینی ندارند.

جلوگیری از زیان سنگین به اقتصاد با کنترل به موقع سارس

در میان بیماری های همه گیر که مهارشان دشوارتر است، سارس شبیه ترین بیماری به کرونا ویروس است. نزدیک به 16 سال قبل، دنیا سارس را تجربه کرد. در سال 2003 میلادی بیش از 8 هزار نفر در حدود 20 کشور به این بیماری مبتلا شدند که از این تعداد 774 نفر جان خود را از دست دادند. گرچه با واکنش به موقع دولت ها، شیوع این بیماری کنترل شد و خسارت های سنگینی به اقتصاد دنیا وارد نشد. در بین این کشور ها چین بیشترین زیان را به جهت شیوع این بیماری متحمل شد. براساس تخمین ها، شیوع سارس باعث شد که نرخ رشد چین در سال 2003 میلادی 1,05 درصد کاهش پیدا کند. گرچه این کاهش در زمانی که نرخ رشد سالانه چین بیش از 10 درصد بود چندان به چشم نیامد، اما بحران مالی ناشی از سارس زنگ خطر را برای محققان مالی به صدا درآورد.

مسائلی مانند کاهش سرمایه گذاری و تقاضا در چین به دلیل شیوع سارس باعث شد دیگر کشور هایی که با این کشور مبادلات مالی دارند هم دچار بحران های مقطعی شوند. به عنوان مثال آمریکا چندان درگیر ویروس سارس نبود، اما به دلیل تبادلات تجاری گسترده میان این کشور و چین، نرخ رشد مالی آمریکا در سال 2003 به میزان 0,07 درصد کاهش

پیدا کرد.

همچنین نرخ رشد مالی در بین کشور های عضو اوپک به میزان 0,08 درصد و نرخ رشد ژاپن نیز 0.07 درصد کاهش پیدا کرد. البته براساس محاسبات اثرات میان مدت و بلند مدت شیوع سارس بر اقتصاد دنیای چیزی کمتر از 0.01 درصد تخمین زده شده است، اما اثر شیوع ویروس سارس بر اقتصاد دنیای پیغام مهمی برای محققان و سیاست گذاران مالی داشت. پیغام این ویروس آن است که در اقتصاد قرن 21 یا همه کشور ها با هم برنده می شوند یا همه با هم شکست می خورند.

این ویروس شبکه بهداشت و درمان بعضی از کشور ها را به چالش کشید و نشان داد در صورتی که دنیا با یک اپیدمی با ابعاد عظیمتر روبرو گردد، سیستم درمانی بسیاری از کشور ها توان مقابله با آن را ندارد. همین مسأله باعث شد افرادی مانند بیل گیتس بودجه قابل توجهی را به مسأله تحقیقات در رابطه با اپیدمی ها اختصاص دهد.

کرونا سه قطب اقتصاد دنیا را درگیر کرد

در نهایت در ابتدای امسال میلادی اتفاقی که بسیاری از محققان مالی از وقوع آن هراس داشتند رقم خورد.

شیوع ویروسی از خانواده سارس که قدرت انتقال بسیار بیشتری دارد. در همان اوایل شیوع این بیماری تعیین شد که کووید 19 برخلاف سارس قابل کنترل نیست و احتمالا بیشتر کشور های دنیا را دچار مشکل خواهد نمود.

تنها پس از چند ماه تعیین شد که ابعاد زیان مالی این بیماری هم با سارس قابل مقایسه نیست. دلیل این تفاوت آن بود که کووید 19 سه قطب عظیم مالی یعنی چین، اتحادیه اروپا و آمریکا را درگیر خود نموده است که مجموعا بیش از نیمی از حجم اقتصاد و تجارت دنیای را تشکیل می دهد.

از سوی دیگر چین در سال 2003 یعنی زمانی که با مسائل ناشی از ویروس سارس درگیر بود ششمین اقتصاد دنیا بود. در نتیجه اثرات رکود چین در آن موقع با وضع فعلی که این کشور دومین اقتصاد عظیم دنیا است قابل قیاس نیست و به نظر می رسد ابعاد دنیای رکود چین هم با سال 2003 قابل قیاس نباشد.

کاهش شدید تقاضای انرژی را می توان یکی از نشانه های رکود عمیق اقتصاد دنیا در سه ماهه اول امسال قلمداد کرد. کاهش تقاضای نفت به حدی بود که قیمت نفت آمریکا منفی شد و قیمت نفت اوپک به کمتر از 15 دلار رسید. همچنین براساس آمار های به دست آمده، تنها سه صنعت محصولات دارویی، نوشیدنی و فرآورده های غذایی رشد فراوری را تجربه نموده اند و بیشتر صنایع مانند صنعت توریسم و حمل ونقل زیان های سنگینی را متحمل شده اند و به نظر می رسد در کوتاه مدت اوضاع در بسیاری از صنایع بهبود چندانی نداشته باشد. بعضی از موسسات تحقیقاتی کاهش بین دو تا پنج درصد در نرخ رشد دنیای را برای امسال پیش بینی نموده اند.

سرمایه گذاران معطل رفتار یک ویروس در پاییز

هنوز نمی توان درباره آثار بلند مدت ویروس کرونا قضاوت کرد. کارشناسان معتقدند اقتصاد دنیا در یک وضع نااطمینانی واقع شده است. بیشتر عوامل مالی منتظر سرانجام وضع فعلی هستند. سرمایه گذاران نگران بازگشت بیماری در اواخر تابستان هستند و به همین دلیل ریسک سرمایه گذاری را نمی پذیرند.

تحرک نیروی کار کاهش پیدا نموده و افراد تمایلی به تغییر شغل خود ندارند. بعضی معتقدند اساسا جو روانی ویروس کرونا خطرناکتر از وضع فعلی است و ممکن است این جو حتی تا یکسال بعد از سرانجام همه گیری این بیماری وجود داشته باشد. به عنوان مثال گردشگران کمتری به کشور های دیگر سفر نمایند یا افراد کمتری در رستوران ها غذا بخورند. به همین دلیل این گروه از محققان مالی معتقدند آثار مالی کرونا طولانی مدت خواهد بود.

گروه دیگری از پژوهشگران خوشبین تر هستند و اعتقاد دارند وضع کرونا باعث خواهد شد که کشور ها به جای تقابل در تجارت، راه همکاری را انتخاب نمایند، زیرا کرونا نشان داد که در دنیای امروز اقتصاد کشور ها نمی توانند به قیمت شکست کشور های دیگر پیروز شوند.

کرونا نشان داد که خدمات عمومی و بهداشتی حتی در بسیاری از کشور های پیشرفته در زمان بحران کارایی لازم را ندارد بنابراین کارشناسان پیش بینی می نمایند که احتمالا دولت ها در آینده سرمایه گذاری بیشتری بر روی خدمات عمومی خواهند کرد. درحالی که تحلیل های متفاوتی درباره وضع اقتصاد دنیا در امسال مطرح می گردد، اما هیچ کدام از این تحلیل ها را نمی توان قابل اتکا دانست. متغیر اصلی در این وضع رفتار ویروس کرونا است.