گزارش، بحران جریانِ گولن در قرقیزستان: از احتمال استرداد به ترکیه تا درخواست پناهندگی سیاسی - تور استانبول

از سفر با تور ارزان استانبول لذت ببرید. شهر زیبای استانبول یادگاری از حکمرانان قدرتمند عثمانی که در دوران شکوهشان شهری عظیم پایه ریزی کرده بودند.

به گزارش گروه بین الملل خبرنگاران، آسیای مرکزی با حضور 4 جمهوری ترک تبار و برخورداری از اکثریت جمعیت مسلمانان اهل سنت حنفی، یکی از مناطق مستعد دنیا برای فعالیت جریان وابسته به فتح الله گولن بوده است.

از همین رو، پس از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی و استقلال این جمهوری ها، جریانِ وابسته به گولن فعالیت نفوذ خود با موضوع فضای آموزشی را در این کشورها شروع کرد. با این حال پس از کودتای نافرجام در ترکیه در سال 2016، دولت رجب طیب اردوغان کوشش زیادی برای محدود کردن جریان وابسته به فتح الله گولن در اقصی نقاط دنیا صورت داد که شامل آسیای مرکزی نیز می شد.

قرقیزستان تنها جمهوری منطقه بود که در این فرایند مقابل خواست دولت ترکیه مقاومت کرد و به مدارس وابسته به جریان فتح الله گولن اجازه فعالیت داد. حتی پس از آن ملاقات مفتی سابق قرقیزستان با فتح الله گولن در ایالات متحده بسیار حاشیه ساز شد و اعتراض ترکیه را برانگیخت.

با این حال مواضع قاطع آتامبایف، رئیس جمهور سابق قرقیزستان در حمایت از مدارس وابسته به گولن در این کشور، نشان داد این کشور قصد پاسخ دادن به درخواست ترکیه را ندارد. طی این مدت در عین توسعه مناسبات تاشکند و آنکارا، چالش گولن همیشه یکی از موضوعات مهم روابط دو کشور بوده است.

آخرین حاشیه مربوط به جریان گولن در سال 2019 در ماه مبارک رمضان به وقوع پیوست. اداره مفتیات قرقیزستان در یک ضیافت افطاری نماینده جریان گولن و سفیر ترکیه را به صورت هم زمان دعوت نموده بود که این موضوع با اعتراض سفیر ترکیه و ترک مراسم افطاری همراه شد. پس از آن نیز وزارت امور خارجه ترکیه از این اقدام سفیر ترکیه حمایت کرد. با این حال دولت قرقیزستان موضع خاصی در این زمینه اتخاذ نکرد.

اگرچه طی دوره ریاست جمهوری جین بیک اف و اهتمام وی به توسعه مناسبات با ترکیه نشانه هایی از محدودسازی و یا کمرنگ شدن فعالیت جریان گولن در قرقیزستان در قالب مدارس سبات به چشم می خورد، اما تا به امروز حذف کامل این جریان دور از انتظار بوده است. با این حال طی هفته های اخیر پرونده مربوط به جریان وابسته به فتح الله گولن که از سوی دولت ترکیه متهم به مشارکت در حملات مسلحانه و عضویت در گروه های تروریستی هستند، در دادگاه پروومایسکی شهر بیشکک در جریان است.

بر مبنای تصمیم مراجع قضایی قرقیزستان در مورد استرداد شهروندان خارجی به کشورهای مبدا برای آنالیز جرائم و پروسه قضایی، پرونده مربوط به استرداد چهره های اصلی مدارس سبات در قرقیزستان نظیر سنان ییلماز و سنجر عبدالحکیم در دست آنالیز است. دادگاه شهر پروومایسکی نیز در حال حاضر شکایت وکلای این افراد علیه تصمیم دادستانی کل در زمینه استرداد این افراد را آنالیز می نماید.

این دو چهره وابسته به جریان گولن در حال حاضر در بازداشتگاه کمیته دولتی امنیت ملی به سر می برند. وکلای آن ها درخواست آوردن این افراد به دادگاه را ارائه نموده اند، اما چنگیزبیک بردی مرادف، قاضی دادگاه این درخواست را رد نموده است. دادستانی قرقیزستان همچنین درخواست وکلای ییلماز و عبدالحکیم برای ایجاد وقفه در آنالیز پرونده و همچنین تغییر قاضی را نیز رد نموده است.

در همین حال وکلای این دو چهره ترک درخواست تعلیق پروسه استرداد این افراد به ترکیه را تا زمانی که متهمین از پرونده خود مطلع نشده اند، ارائه نموده اند. در عین حال رسانه های قرقیز خبری را به نقل از منابع مطلع مبنی بر درخواست سنان ییلماز و سنجر عبدالحکیم برای پناهندگی سیاسی در این کشور منتشر نموده اند.

پیش از این نیز در ماه سپتامبر چنگیز کمال فیرات، سفیر ترکیه در بیشکک طی یک کنفرانس خبری اعلام نموده بود که موسسات آموزشی سبات در قرقیزستان با هزینه دولت ترکیه ساخته شده و می بایست به دارایی های این کشور در بنیاد معارف بازگردانده شوند.

پیش تر در جریان سفر اردوغان به قرقیزستان یک تفاهم نامه میان بنیاد معارف و وزارت آموزش به امضا رسیده بود. سورانبای جین بیک اف پس از ملاقات با اردوغان این موضوع را بیان کرد که از این پس بنیاد معارف جایگزین مدارس سبات در همکاری های دو کشور خواهد شد. با این حال پس از مطرح شدن این موضوع از سوی دولت ترکیه، مدیران و هیات موسس مدارس سبات خواهان سازماندهی مجدد این نهاد آموزشی و انتقال دارایی های آن را به وزارت آموزش قرقیزستان ارائه دادند.

لازم به ذکر است مجموعه نهادهای آموزشی ترکی- قرقیزی ساپات که وابسته به جریان گولن است، در مارس 2017 و پس از کوشش دولت ترکیه برای حذف این موسسات از قرقیزستان به سبات تغییر نام داد. چارت جدیدی نیز در این مدارس به اجرا در آمد که در وزارت دادگستری قرقیزستان نیز ثبت شد. این اقدام با هدف مقابله با اقدامات دولت ترکیه صورت گرفت.

در حال حاضر مجموعه نهادهای آموزشی سبات متشکل از 16 موسسه آموزشی، دانشگاه آتاتورک آلا-تو و مدرسه بین المللی جاده ابریشم، سه مدرسه هدایت نیمه کاره و چندین خوابگاه در شهرهای بیشکک، اوش و جلال آباد است.

طی سال های پس از استقلال قرقیزستان، نسل های اول و دوم فارغ التحصیلان این مدارس که عمدتاً فرزندان مقامات و چهره های سیاسی و مالی قرقیز بودند، در ساختارهای رسمی و غیررسمی قرقیزستان نفوذ نموده و گفته می گردد از لابی قدرتمندی نیز برخوردارند.